Όταν η Φατουμάτα ανέβασε πυρετό, στα τέλη Αυγούστου, το νοσοκομείο όπου την μετέφερε ο πατέρας της διέγνωσε ελονοσία, ασθένεια διαδεδομένη αυτήν την εποχή, και την έστειλε στο σπίτι, συνταγογραφώντας μόνο ένα σιρόπι με παρακεταμόλη.
Η Φατουμάτα πέθανε μία εβδομάδα αργότερα. Ήταν δύο ετών.
Στην οδύνη που εκφράζουν οι κάτοικοι της χώρας στους ιστοτόπους κοινωνικής δικτύωσης ήρθε να προστεθεί η οργή: για την ξένη φαρμακοβιομηχανία που ίσως ευθύνεται για τον θάνατο των παιδιών, για την κατάρρευση του συστήματος υγείας και για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε η κυβέρνηση το θέμα.
Τέσσερα σιρόπια για τον βήχα και την καταρροή, όλα της ινδικής εταιρείας Maiden Pharmaceuticals, θεωρούνται ύποπτα για τους θανάτους.
Οι έρευνες που διεξάγουν οι τοπικές αρχές και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θα δείξουν εάν η ζωή της Φατουμάτα και των άλλων παιδιών –σχεδόν όλα κάτω των 5 ετών– κόπηκε πρόωρα επειδή τους χορήγησαν αυτά τα φάρμακα που περιείχαν, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, «απαράδεκτα υψηλές» ποσότητες διαιθυλαινογλυκόλης και αιθυλενογλυκόλης, ουσίες που χρησιμοποιούνται ευρέως ως αντιψυκτικά. Η κατάποση μπορεί να επιφέρει τον θάνατο.
Ο ΠΟΥ σήμανε συναγερμό την περασμένη εβδομάδα και ζήτησε να αποσυρθούν αυτά τα σιρόπια από την κυκλοφορία. Μόνο στην Γκάμπια διανέμονται, όμως ο ΠΟΥ δεν θεωρεί απίθανο να κυκλοφορούν και αλλού, μέσω «ανεπίσημων» οδών, κυρίως στην Αφρική, όπου οι έλεγχοι συχνά είναι ανεπαρκείς.
Τα ερωτηματικά παραμένουν αναπάντητα: πώς ξέφυγαν από τους ελέγχους αυτά τα νοθευμένα προϊόντα και γιατί η Γκάμπια, μια από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, ήταν η μόνη που τα εισήγαγε;
Πολλοί γονείς αφηγήθηκαν το δράμα που έζησαν, κρατώντας στα χέρια τις φωτογραφίες των παιδιών του. Η Φατουμάτα «δεν έτρωγε πια τίποτα και αίμα έτρεχε από το στόμα και τη μύτη της», είπε ο πατέρας της, ο Ούρι Μπάιλο Κεϊτά, ένας 33χρονος που ζει πλένοντας αυτοκίνητα. Στο τέλος, το παιδί υπέφερε τόσο που «προσευχόμουν στον Θεό να την πάρει», είπε.
«Δικαιοσύνη!»
Ο Ούρι Μπάιλο Κεϊτά είναι εξοργισμένος με την κυβέρνηση.
Οι αρχές της Γκάμπιας είχαν προειδοποιηθεί τουλάχιστον από τα τέλη Ιουλίου. Αρχικά ανέφεραν ως πιθανή αιτία των θανάτων, εκτός από τα σιρόπια, το βακτήριο E.coli, το οποίο διαδόθηκε λόγω των πλημμυρών. Σταδιακά όμως, τα σιρόπια αναδείχθηκαν στον κυριότερο «ύποπτο».
Μικρά παιδιά συνέχισαν να πεθαίνουν μέχρι και τον Σεπτέμβριο. Οι αρχές διέταξαν την ανάκληση των σιροπιών στις 23 Σεπτεμβρίου.
«Ήρθε η ώρα να κάνει η κυβέρνηση τη δουλειά της και να σταματήσει το εμπόριο αυτών των ειδών επειδή, αν δεν κάνουν τίποτα και εισαχθούν και άλλα σιρόπια οι συνέπειες θα είναι τρομερές», είπε η Μαριάμα Κουγιατέχ, μια 30χρονη μητέρα που έχασε τον γιο της, τον Μούσα, τον περασμένο μήνα.
Μόλις το Σάββατο ο πρόεδρος Αντάμα Μπάροου απευθύνθηκε στον λαό. Έδωσε εντολή να ληφθούν μέτρα για να σταματήσει η εισαγωγή των νοθευμένων φαρμάκων και ζήτησε να ιδρυθεί ένα εργαστήριο ελέγχου. Την επομένη, ανέστειλε την άδεια του εισαγωγέα των σιροπιών. Ταυτόχρονα, η αστυνομία ανακοίνωσε ότι ξεκινά έρευνα.
Το διάγγελμα του προέδρου δεν κατεύνασε την οργή.
«Ο πρόεδρος Μπάροου έπρεπε να απολύσει τον υπουργό Υγείας. Αντί γι αυτό, του πλέκει το εγκώμιο. Θέλουμε δικαιοσύνη για τα παιδιά», είπε ο πατέρας της Φατουμάτα.
Το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, το Δημοκρατικό Ενωμένο Κόμμα (UDP) κατηγόρησε τον πρόεδρο για «απάθεια». «Μια πληγωμένη χώρα αναρωτιέται ποια άλλα φάρμακα που διαθέτει στην αγορά της είναι νοθευμένα ή επικίνδυνα», ανέφερε στην ανακοίνωσή του.
Το υγειονομικό σύστημα της Γκάμπιας είναι διαβόητα αναποτελεσματικό. Το ποσοστό θνησιμότητας των παιδιών κάτω των 5 ετών φτάνει στους 49,4 θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις ενώ στη Γερμανία, για παράδειγμα, είναι μόνο 3,7. Στον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, που περιλαμβάνει ως κριτήρια την υγεία, την εκπαίδευση και το επίπεδο διαβίωσης, η Γκάμπια είναι στην 174η θέση σε σύνολο 191 χωρών.
Το UDP και άλλοι ζητούν να λογοδοτήσουν οι υπεύθυνοι για τους θανάτους. «Είμαστε κατάπληκτοι» από την αντίδραση της κυβέρνησης, είπε η Νάνσι Τζάλοου, της μη κυβερνητικής οργάνωσης Global Bridges. Πουθενά αλλού στον κόσμο δεν θα συνέβαινε κάτι τέτοιο χωρίς να χάσει τη θέση του κανένας αξιωματούχος ενώ εδώ «όλοι πάνε κανονικά στη δουλειά τους την επομένη», πρόσθεσε.
Ο υπουργός Αχμαντού Λαμίν Σαματέχ απέκλεισε το ενδεχόμενο να παραιτηθεί.
«Η κυβέρνηση θα κάνει τα πάντα για να ρίξει φως στα γεγονότα», υποσχέθηκε ο πρόεδρος.
