Ο πρώτος χρόνος του πρώτου ευρωπαϊκού πολέμου μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο συμπληρώνεται στις 24 Φεβρουαρίου. Θα είναι και ο τελευταίος;
Σε αυτό το ερώτημα ούτε η αμερικανική ούτε οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν διακινδυνεύσει πρόβλεψη έως σήμερα. Γιατί δεν είναι καθόλου εύκολη μια τέτοια πρόβλεψη.
Εξαρτάται η λήξη του πολέμου μόνον από τον Πούτιν; Ούτε αυτό είναι βέβαιο. Η σύγκρουση απέκτησε μια δική της δυναμική χάρις στην απρόσμενη αντίδραση των Ουκρανών. Ουδείς την είχε προβλέψει στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Αλλά τώρα ουδείς μπορεί να την αγνοήσει, κυρίως η Μόσχα. Κατά συνέπεια όσο η Ουκρανία ενισχύεται στρατιωτικά από τη Δύση θα συνεχίσει να μάχεται. Και δεν θα σταματήσει να ενισχύεται καθώς αυτός είναι τελικά ένας πόλεμος για την πρωτοκαθεδρία του ευρω-ατλαντικού μπλοκ.
Ούτε οι ΗΠΑ ούτε οι ευρωπαϊκές χώρες μπορούν να εγκαταλείψουν την Ουκρανία. Θα ήταν σαν να έστελναν στη Μόσχα το μήνυμα ότι μπορεί να προχωρήσει ανεξέλεγκτα σε κατάκτηση εδαφών και αλλαγή συνόρων στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Θα υπήρχαν υποψήφια θύματα, για παράδειγμα η Μολδαβία.
Ωστόσο, όσο εύκολη και αν είναι η διαπίστωση ότι το τέλος του πολέμου δεν θα έλθει γρήγορα, τόσο δύσκολη είναι η εκτίμηση για την έκβαση του. Όπως εξελίσσεται μέχρι σήμερα, ενισχύεται η πεποίθηση ότι δεν θα υπάρξει καθαρή νίκη ή καθαρή ήττα για καμμία από τις δύο πλευρές. Η Ρωσία είναι φανερό ότι δεν έχει πετύχει τους αρχικούς της στόχους και ότι έχει αποδυθεί σε έναν πόλεμο αντοχής για να διατηρήσει τα εδάφη που έχει κατακτήσει.
Ακόμη και αν η εαρινή επίθεση της προσλάβει μεγάλες διαστάσεις είναι εξαιρετικά απίθανο να της αποφέρει πολύ σημαντικότερα εδαφικά κέρδη με δεδομένο ότι η Ουκρανία έχει πλέον τα μέσα να την αντιμετωπίσει. Για να υπάρξει καθαρή νίκη θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν μέσα καθολικής εξόντωσης του αντιπάλου, π.χ. πυρηνικά, εξέλιξη που θα είχε συνέπειες που η Μόσχα δεν θα ήθελε να αντιμετωπίσει.
Οι κόκκινες γραμμές
Αλλά και στην Ουκρανία, οι δυτικοί της σύμμαχοι θέτουν κάποιες κόκκινες γραμμές. Η σημαντικότερη αφορά στην Κριμαία. Το τελευταίο διάστημα, Ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν αναφερθεί στο ενδεχόμενο ανακατάληψης της. Με δεδομένο ότι στην Κριμαία η Ρωσία έχει μεταφέρει το σημαντικότερο τμήμα των δυνάμεων της, χερσαίων και ναυτικών, μια ουκρανική επίθεση θα προσλάμβανε διαστάσεις καθολικού πολέμου με απρόβλεπτες συνέπειες για την ευρύτερη περιοχή. Αμερικανοί αξιωματούχοι, ανάμεσα τους και ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, έχουν δηλώσει ότι μια τέτοια ενέργεια θα ήταν λάθος.
Αν αυτά τα ακραία σενάρια δεν επαληθευθούν, ο πόλεμος θα συνεχίσει να εξελίσσεται με τους σημερινούς ρυθμούς μέχρις ότου τα δύο μέρη πεισθούν ότι θα πρέπει να διαπραγματευτούν. Στην παρούσα φάση ούτε η Μόσχα ούτε το Κίεβο φαίνεται να αποδέχονται μια συμβιβαστική λύση. Άλλωστε, η Ουκρανία γιατί να δεχτεί τον ακρωτηριασμό της εδαφικής της ακεραιότητας;
Αλλά και η Ρωσία, όπως δήλωσε ο πρόεδρος Μακρόν, μπορεί να ηττηθεί αλλά δεν πρέπει να συντριβεί. Αν αυτό γινόταν θα είχαμε κάτι ανάλογο της ήττας της Γερμανίας στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο που οδήγησε στην τραγωδία του Δεύτερου. Η Ευρώπη δεν μπορεί να αποδεχθεί μια τέτοια εξέλιξη. Θα πρέπει όμως να διασφαλίσει στην Ουκρανία τις προϋποθέσεις για να ενταχθεί στους κόλπους της ώστε να μην αποτελεί το «σάκο του μποξ» ανάμεσα στη Ρωσία και τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Δύσκολο αλλά εφικτό.
Η Ινώ Αφεντούλη είναι Εκτελεστική Διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου.
