Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν ανακοίνωσε την Τρίτη (21/2) πως αναστέλλει τη συμμετοχή της Ρωσίας στη συνθήκη για τη μείωση των πυρηνικών όπλων New START. Μπορεί ο Πούτιν να μην ανακοίνωσε αποχώρηση από τη συνθήκη, αλλά η αναστολή της είναι πολύ σημαντική, με τον γ.γ. του ΝΑΤΟ να προειδοποιεί ότι η απόφαση της Ρωσίας κάνει τον κόσμο ένα πιο επικίνδυνο μέρος.
Στο σημερινό του διάγγελμα, σχεδόν ένα χρόνο από τη συμπλήρωση ενός έτους από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ο Πούτιν είπε ότι η Μόσχα δεν αποχωρεί από τη συμφωνία, αλλά αναστέλλει τη συμμετοχή της.
«Θέλουν να μας επιφέρουν μια στρατηγική ήττα και να διεκδικήσουν τις πυρηνικές μας εγκαταστάσεις», είπε ο Ρώσος πρόεδρος κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, εκφράζοντας την οργή του για την υποστήριξη του ΝΑΤΟ προς την Ουκρανία. Παράλληλα κατηγόρησε τη Δύση για την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.
«Σε αυτό το πλαίσιο, είμαι αναγκασμένος να δηλώσω ότι η Ρωσία αναστέλλει τη συμμετοχή της στη συνθήκη στρατηγικών επιθετικών όπλων», ανακοίνωσε.
Σε μια σχεδόν δίωρη ομιλία, ο Πούτιν είπε ότι η συνθήκη δεν μπορεί να κρατηθεί χωριστή από τον πόλεμο στην Ουκρανία και «άλλες εχθρικές ενέργειες της Δύσης εναντίον της χώρας μας», ενώ έκανε λόγο για τελεσίγραφο της Δύσης:
«Τώρα, μέσω των εκπροσώπων του ΝΑΤΟ, υποβάλλουν, στην πραγματικότητα, ένα τελεσίγραφο: εσύ, Ρωσία, πρέπει να εκπληρώσεις όλα όσα έχεις συμφωνήσει, συμπεριλαμβανομένης της συνθήκης Έναρξης, και εμείς θα συμπεριφερθούμε όπως θέλουμε», είπε.
Υποστήριξε επίσης ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν να ξαναγράψουν την αρχιτεκτονική ασφάλειας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, «για να οικοδομήσουν έναν κόσμο αμερικανικού τύπου όπου υπάρχει μόνο ένας κύριος».
Είπε επίσης ότι η Ρωσία θα ξαναρχίσει τις δοκιμές πυρηνικών όπλων εάν οι ΗΠΑ έκαναν το ίδιο, μια σοβαρή κλιμάκωση που θα μπορούσε να σημαίνει ότι ετοιμάζεται να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα στην Ουκρανία.
Τι σημαίνει η απόφαση της Μόσχας
Μπορεί ο Πούτιν να μην ανακοίνωσε αποχώρηση από τη συνθήκη, αλλά η αναστολή της είναι πολύ σημαντική, με ειδικούς να εκτιμούν ότι με την πάροδο του χρόνου, μια πλήρης αποχώρηση να είναι πολύ πιθανή.
«Οι λεπτομέρειες έχουν σημασία, αλλά εάν η Ρωσία σταματά όντως τις ανταλλαγές δεδομένων και τις ειδοποιήσεις, θα άλλαζε θεμελιωδώς την πυρηνική σχέση με τη Ρωσία. (Οι ΗΠΑ και η Ρωσία) είχαν κάποια μορφή στρατηγικού ελέγχου των εξοπλισμών από το 1972», έγραψε ο Jon Wolfsthal, ο οποίος υπηρέτησε ως ανώτερος σύμβουλος Μπαράκ Ομπάμα για τον έλεγχο των όπλων και τη μη διάδοση στο εθνικό συμβούλιο ασφαλείας από το 2014 έως το 2017.
«Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να έχουν εκτεταμένη ικανότητα να παρακολουθούν τις ρωσικές πυρηνικές δυνάμεις, ακόμη και χωρίς να υπάρχει συνθήκη. Αλλά η απώλεια συμφωνιών θα αυξήσει την αβεβαιότητα και τις πιθανότητες παρεξήγησης, θα διογκώσει την αντίληψη της απειλής και θα επιταχύνει τον αγώνα των εξοπλισμών», έγραψε στο Twitter.
Η απόφαση για αναστολή της συμμετοχής στη συνθήκη για τα όπλα θα σηματοδοτήσει νέο χαμηλό στις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας και στον έλεγχο των εξοπλισμών, ένα από τα λίγα θέματα στα οποία η Μόσχα και η Ουάσιγκτον θα μπορούσαν να βρουν κοινό έδαφος.
Η αποχώρηση από το New Start θεωρητικά θα επέτρεπε στη Ρωσία να τερματίσει τη συμμόρφωση με τα όρια των αναπτυγμένων πυρηνικών όπλων και επίσης θα σταματούσε τις συνεδριάσεις της διμερούς συμβουλευτικής επιτροπής, του φορέα εφαρμογής της συνθήκης.
Σύμφωνα με τη βασική συνθήκη ελέγχου των πυρηνικών όπλων, τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Ρωσία επιτρέπεται να διενεργούν επιθεωρήσεις στις εγκαταστάσεις όπλων του άλλου, αλλά οι επιθεωρήσεις έχουν σταματήσει από το 2020 λόγω της πανδημίας Covid-19.
Ωστόσο, η συνθήκη New START εξακολουθεί να ισχύει μετά από προηγούμενη συμφωνία μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον που την επέκτεινε έως τις 4 Φεβρουαρίου 2026.
Ενώ η Ρωσία δεν αποχωρεί πλήρως από τη συμφωνία, φαίνεται να επισημοποιεί την τρέχουσα θέση της. Σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, η Ρωσία αρνείται συνεχώς να επιτρέψει επιθεωρήσεις στις πυρηνικές της εγκαταστάσεις.
«Η Ρωσία δεν συμμορφώνεται με την υποχρέωσή της βάσει της Συνθήκης New START να διευκολύνει τις δραστηριότητες επιθεώρησης στο έδαφός της», είχε δηλώσει εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ τον Ιανουάριο.
Σύμφωνα με τον ίδιο, «Η άρνηση της Ρωσίας να διευκολύνει τις δραστηριότητες επιθεώρησης εμποδίζει τις Ηνωμένες Πολιτείες να ασκήσουν σημαντικά δικαιώματα βάσει της συνθήκης και απειλεί τη βιωσιμότητα του ελέγχου των πυρηνικών όπλων ΗΠΑ-Ρωσίας».
Γ.Γ. ΝΑΤΟ: Η απόφαση της Ρωσίας κάνει τον κόσμο ένα πιο επικίνδυνο μέρος
Μιλώντας σε δημοσιογράφους στα κεντρικά γραφεία του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες λίγο μετά την ολοκλήρωση της ομιλίας του Ρώσου προέδρου, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ είπε ότι η απόφαση της Ρωσίας να αναστείλει τη συνθήκη ελέγχου των όπλων New Start κάνει τον κόσμο ένα πιο επικίνδυνο μέρος.
«Περισσότερα πυρηνικά όπλα και λιγότερος έλεγχος των όπλων κάνουν τον κόσμο πιο επικίνδυνο», είπε ο Γενς Στόλτενμπεργκ, καλώντας τη Ρωσία να επανεξετάσει την απόφασή της. «Αυτή είναι μια από τις τελευταίες μεγάλες συμφωνίες ελέγχου των όπλων που έχουμε», είπε, και «ένα ακόμη παράδειγμα» απομάκρυνσης από τη διεθνή τάξη πραγμάτων που βασίζεται σε κανόνες.
Μιλώντας μαζί του, ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Τζόζεπ Μπορέλ, είπε ότι η απόφαση του Κρεμλίνου να εγκαταλείψει τη συνθήκη New Start ήταν «μια άλλη απόδειξη ότι αυτό που κάνει η Ρωσία είναι να κατεδαφίσει το σύστημα ασφαλείας που χτίστηκε στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου».
