Με σταθερό ζητούμενο να διασφαλίσει ότι η Ευρώπη θα έχει λόγο στις ευρύτερες διαπραγματεύσεις Ηνωμένων Πολιτειών-Ρωσίας για την τρέχουσα κρίση και το περιβάλλον ασφαλείας στην Ευρώπη, ο Μακρόν επισκέπτεται τη Μόσχα σε συνέχεια πολυάριθμων τηλεφωνικών συνομιλιών με τον Πούτιν και την ουκρανική ηγεσία.
Σε μία ενδεχόμενη «γεύση» του κλίματος που έχει εισπράξει κατά τις συνομιλίες του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Γάλλος πρόεδρος φαίνεται να αναχωρεί αισιόδοξος ότι μπορεί να ανοίξει ο δρόμος προς αποκλιμάκωση, «δείχνοντας» όμως ταυτόχρονα και σε πιθανές παραχωρήσεις εκ μέρους της Δύσης.
Σε σύμπλευση με τους ΝΑΤΟϊκούς εταίρους η Γαλλία στέλνει μεν στρατεύματα στη Ρουμανία προς ενίσχυση της ασφάλειας της ανατολικής πτέρυγας της Συμμαχίας έναντι του κινδύνου ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, εντούτοις ο Μακρόν επιμένει στο διάλογο -και σταθερά επιδιώκει και τον ανεξάρτητο διάλογο της ΕΕ με τη Μόσχα. Ακριβώς η επιδίωξη να εγκαθιδρύσει στρατηγικό διάλογο με τον Πούτιν έχει συχνά εκνευρίσει ορισμένους εταίρους της Ανατολικής Ευρώπης και της Βαλτικής.
Η επίσκεψη στη Μόσχα έχει συντονιστεί μεν με τη διακυβέρνηση Μπάιντεν (προηγήθηκε σχετική επικοινωνία σε επίπεδο προέδρων), παρ’ όλα αυτά αμερικανικά μέσα ενημέρωσης δίνουν έμφαση στη μακρά παράδοση της Γαλλίας να χαράσσει χωριστή πορεία στο γεωπολιτικό πεδίο, θεωρώντας -ορισμένα εξ αυτών, του Αssociated Press περιλαμβανομένου- πως η στρατηγική Μακρόν θα μπορούσε εν τέλει να περιπλέξει την προσπάθεια ΗΠΑ και ΝΑΤΟ να επιδείξουν ένα σκληρό, ενωμένο μέτωπο έναντι της Ρωσίας, και υπό αυτό το πρίσμα ειδικοί αμφισβητούν εάν η γαλλική παρέμβαση μπορεί όντως να αποτρέψει μία ρωσική εισβολή.
Το στοίχημα της επίσκεψης είναι μεγάλο για τον Εμανουέλ Μακρόν και στο εσωτερικό σκηνικό, καθώς πλησιάζουν οι προεδρικές εκλογές του Απριλίου, με τις εθνικιστικές και ακροδεξιές δυνάμεις ήδη να ορίζουν την ατζέντα, γεγονός που δεν του «επιτρέπει» να γυρίσει από τη ρωσική πρωτεύουσα με άδεια χέρια. Αυτό το ταξίδι συνιστά ευκαιρία να επιδείξει τα διαπιστευτήρια της ηγεσίας του εν όψει Απριλίου, ενόσω ταυτόχρονα επιχειρεί να εξασφαλίσει παραχωρήσεις από τον Πούτιν, ειδικά στις συνομιλίες για τον τερματισμό της εξέγερσης των φιλορώσων αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία.
Ο Μακρόν έχει κατορθώσει ήδη να ανοίξει μία «πόρτα» διαπραγμάτευσης με την αναβίωση του Σχήματος της Νορμανδίας, το οποίο συνεδρίασε σε χαμηλό επίπεδο εκπροσώπησης την περασμένη εβδομάδα σχετικά με τη σύγκρουση στο Ντονμπάς. Ήταν οι πρώτες απευθείας συνομιλίες αφότου η Ρωσία περικύκλωσε στρατιωτικά την Ουκρανία με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη δύναμης από τον Ψυχρό Πόλεμο, και οι συνομιλίες έληξαν με νέο «ραντεβού» σε δύο εβδομάδες.
Είναι, ωστόσο, αβέβαιο εάν η επίσκεψη Μακρόν στη Μόσχα θα είναι αρκετή για να αποτρέψει ρωσική επιθετικότητα οποιασδήποτε κλίμακας -από κατάληψη του Ντονμπάς έως κυβερνοεπιθέσεις ή στο χειρότερο δυνατό σενάριο μία εισβολή πλήρους κλίμακας.
Η ευρωπαϊκή διπλωματία σε κάθε περίπτωση δεν θα «εξαντληθεί» στον Μακρόν, δεδομένου ότι επίκειται και η επίσκεψη του Γερμανού καγκελαρίου, Όλαφ Σολτς, στη Μόσχα κατά την οποία σαφώς θα τεθεί επί τάπητος το «καυτό» ζήτημα του Nord Stream 2. Ως προς αυτό, οι ΗΠΑ είναι ξεκάθαρες τόσο προς το Μόσχα, όσο και προς το (διστακτικό) Βερολίνο: Ο αγωγός φυσικός αερίου θα είναι οριστικά «νεκρός» εάν η Ρωσία επιχειρήσει επίθεση.
Παρά το γεγονός ότι ο ρωσικός στρατιωτικός κλοιός γύρω από την Ουκρανία σφίγγει διαρκώς και η αμερικανική πλευρά προειδοποιεί ότι η Ρωσία σε δύο εβδομάδες από σήμερα θα διαθέτει επαρκή δύναμη ακόμη και για πλήρους κλίμακας εισβολή, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν διαφαίνεται ότι έχει λάβει τελική απόφαση -κάτι που αναγνωρίζει και η ίδια η Ουάσινγκτον. Είναι έτοιμος ανά πάσα στιγμή να επιτεθεί, αλλά δεν το έχει αποφασίσει.
Συμβιβασμός και «κλάδος ελαίας»…
Ο Εμανουέλ Μακρόν από την πλευρά του θεωρεί ότι ο πραγματικός στόχος του Βλαντιμίρ Πούτιν δεν είναι κατακτήσει την Ουκρανία, αλλά να αναδιαμορφώσει τις σχέσεις της Ρωσίας με το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και στο πλαίσιο αυτό, βλέπει περιθώριο αποκλιμάκωσης με έναν διπλωματικό συμβιβασμό που θα περιλαμβάνει και παραχωρήσεις της Δύσης, γεγονός που αναπόφευκτα θα σημάνει «σήμα κινδύνου» μεταξύ όσων τάσσονται υπέρ μίας πιο επιθετικής γραμμής έναντι της Ρωσίας, ιδιαίτερα οι πρωτεύουσες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
Σε συνέντευξή του στην εβδομαδιαία εφημερίδα Journal du Dimanche πριν την αναχώρησή του για τη Μόσχα, ο Μακρόν όχι μόνο υποβάθμισε τους φόβους ότι η πραγματική στρατηγική φιλοδοξία του Πούτιν είναι να καταλάβει την Ουκρανία, αλλά κατά την ανάγνωση του Politico έτεινε κλάδο ελαίας στη Ρωσία, λέγοντας ότι κατανοεί την ανάγκη της Μόσχας να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της για την ασφάλεια.
«Η ένταση του διαλόγου που είχαμε με τη Ρωσία και αυτή η επίσκεψη στη Μόσχα είναι πιθανό να αποτρέψει [μια στρατιωτική επιχείρηση]. Κατόπιν θα συζητήσουμε τους όρους της αποκλιμάκωσης. Βρισκόμουν ανέκαθεν σε ενδελεχή διάλογο με τον πρόεδρο Πούτιν και ευθύνη μας είναι να οικοδομήσουμε ιστορικές λύσεις» δήλωσε ο Μακρόν.
Ο ίδιος επισήμανε πως η κατάκτηση δεν είναι ο απώτερος στόχος του Πούτιν. «Ο γεωπολιτικός στόχος της Ρωσίας σήμερα δεν είναι σαφώς η Ουκρανία, αλλά η αποσαφήνιση των κανόνων συνύπαρξης με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ», επισήμανε για να προσθέσει ότι είναι μεταξύ των δικαιωμάτων της να επιχειρήσει να διαπραγματευτεί εγγυήσεις ασφαλείας.
«Η ασφάλεια και η κυριαρχία της Ουκρανίας ή οποιουδήποτε άλλου ευρωπαϊκού κράτους δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο συμβιβασμού, ενώ είναι επίσης θεμιτό για τη Ρωσία να θέτει το ζήτημα της δικής της ασφάλειας» ανέφερε.
Η σύναψη συμφωνίας, ωστόσο, θα μπορούσε να σημαίνει ότι και κάτι θα πρέπει να εγκαταλειφθεί. «Πρέπει να είμαστε πολύ ρεαλιστές. Δεν θα επιτύχουμε μονομερείς κινήσεις, αλλά είναι απαραίτητο να αποφευχθεί η επιδείνωση της κατάστασης πριν οικοδομήσουμε μηχανισμούς και αμοιβαία μέτρα εμπιστοσύνης» υποστήριξε.
«Πρέπει να προστατεύσουμε τους Ευρωπαίους αδελφούς μας προτείνοντας μία νέα ισορροπία ικανή να διατηρήσει την κυριαρχία και την ειρήνη τους. Αυτό πρέπει να γίνει με σεβασμό στη Ρωσία και κατανόηση των σύγχρονων τραυμάτων αυτού του μεγάλου λαού και του μεγάλου έθνους» συνέχισε ο Γάλλος πρόεδρος.
Αυτό που ελπίζει στην επίσκεψη ο Εμανουέλ Μακρόν είναι να λάβει δέσμευση από τον Βλαντιμίρ Πούτιν για τη συνέχιση των συνομιλιών στο πλαίσιο του Σχήματος της Νορμανδίας και τη μείωση της έντασης στα σύνορα Ρωσίας-Ουκρανίας, όπως αναφέρουν στο πρακτορείο Reuters πηγές προσκείμενες στο Μέγαρο των Ηλυσίων.
Το Κρεμλίνο έχει καταστήσει σαφές από πλευράς του ότι ο κεντρικός άξονας των συνομιλιών θα είναι οι νομικά δεσμευτικές εγγυήσεις που αξιώνει η Ρωσία από τη Δύση -με κύριο άξονα να παραμείνει για πάντα η Ουκρανία εκτός συμμαχικών δομών, το οποίο ως γνωστόν απορρίπτεται και δεν αποτελεί καν αφετηρία διαπραγμάτευσης.
Πάντως, αν και το ΝΑΤΟ και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν απορρίψει κατηγορηματικά τη ρωσική απαίτηση, η στάση τους παραπέμπει περισσότερο σε υπεράσπιση της πολιτικής «ανοιχτών θυρών» του ΝΑΤΟ παρά σε ενθάρρυνση της ένταξης της Ουκρανίας, γεγονός που δεν περνά απαρατήρητο στην Ουκρανία -εξ ου και στρέφεται στην παρούσα φάση προς μικρότερης εμβέλειας συμφωνίες ασφαλείας με περιφερειακές στρατιωτικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων Τουρκίας και Πολωνίας, αλλά και σε διμερή βάση με τη Βρετανία.
Ταυτόχρονα, διαρροές στα μέσα ενημέρωσης σχετικά με το περιεχόμενο των γραπτών απαντήσεων που έλαβε η Μόσχα αναφέρουν ότι η αμερικανική πλευρά αφήνει περιθώριο για την ανάληψη «αμοιβαίων δεσμεύσεων εκ μέρους των ΗΠΑ και της Ρωσίας για την μη ανάπτυξη επίγειων συστημάτων εκτόξευσης επιθετικών πυραύλων και μόνιμων στρατιωτικών δυνάμεων μάχης στο ουκρανικό έδαφος.
Στο Κίεβο έχει προκαλέσει επίσης απογοήτευση το γεγονός ότι πρώτος σταθμός του Γάλλου προέδρου είναι η Ρωσία και όχι η Ουκρανία. «Το πρόβλημα που έχουμε σήμερα και πρέπει να λυθεί είναι είναι στη Μόσχα, όχι στο Κίεβο. Οπότε πάμε στη Μόσχα για να λύσουμε το πρόβλημα» αντειτείνει ωστόσο αξιωματούχος της γαλλικής προεδρίας.
«Ο Πούτιν δεν χρειάζεται να προσφέρει τίποτα στον Μακρόν γιατί γι’ αυτόν η διαπραγμάτευση είναι με τους Αμερικανούς» σχολιάζει σχετικά με την επίσκεψη πηγή προσκείμενη στη γαλλική προεδρία, προσθέτοντας ότι ο Πούτιν είναι πιθανό να χρησιμοποιήσει τη σύνοδο με τον Μακρόν για να «παίξει ‘διαίρει και βασίλευε’» μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ.
Έτερος αξιωματούχος συνόψισε την κατάσταση ως εξής: «Μπαίνουμε στη φωλιά του Πούτιν, από κάθε άποψη ρίχνουμε μια ζαριά»…
Μετά τις συνομιλίες στο Κρεμλίνο, Εμανουέλ Μακρόν και Βλαντιμίρ Πούτιν θα παραχωρήσουν από κοινού συνέντευξη Τύπου, σύμφωνα με το δίκτυο Russia Today, και εκεί στρέφεται το βλέμμα όλων.
Τότε μας εξαπάτησαν, τώρα μας αγνοούν
Στις πρώτες δημόσιες δηλώσεις την περασμένη εβδομάδα του έπειτα από σχεδόν ένα μήνα σιωπής, ο Πούτιν κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι «αγνόησαν» τις καίριες εγγυήσεις ασφαλείας που αξιώνει, θυμίζοντας επίσης προς όλους ότι αθετήθηκαν οι μεταψυχροπολεμικές υποσχέσεις προς τη Μόσχα για μη προώθηση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς «ούτε κατά μία ίντσα».
Δηλώνοντας μεν πρόθυμος να συνεχίσει τις συνομιλίες με τη Δύση, ο Βλαντιμίρ Πούτιν ουσιαστικά φάνηκε να προειδοποιεί πως ακόμη και αν ο κίνδυνος πολέμου αποσοβηθεί τώρα, η στρατιωτική σύρραξη μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ θα είναι αναπόφευκτη εάν όντως κάποια στιγμή η Ουκρανία ενταχθεί στις δομές της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Και αυτό διότι, κατά το υποθετικό σενάριο που παρέθεσε, μία Ουκρανία στους κόλπους του ΝΑΤΟ θα επεδίωκε να ανακαταλάβει την προσαρτημένη χερσόνησο της Κριμαίας. «Τότε δε θα έπρεπε να ξεκινήσουμε πόλεμο κατά της συμμαχίας του ΝΑΤΟ; Το έχει σκεφτεί κανείς αυτό; Δεν νομίζω» ανέφερε…
«Θα ήθελα για μία ακόμη φορά να εξηγήσω τη λογική της δικής μας συμπεριφοράς και των δικών μας προτάσεων [σ.σ. για τις εγγυήσεις ασφαλείας]: Όπως είναι γνωστό μας είχαν δοθεί υποσχέσεις ότι δεν θα προωθήσουν τις υποδομές του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς ούτε κατά μία ίντσα, αυτό το γνωρίζουν όλοι» δήλωσε για να προσθέσει:
«Σήμερα βλέπουμε πού βρίσκεται το ΝΑΤΟ, στην Πολωνία, τη Ρουμανία, τις χώρες της Βαλτικής. Άλλα είπαν, άλλα έκαναν. Και όπως λέει ο λαός μας ‘έριξαν’, δηλαδή απλά μας εξαπάτησαν».
