Συναγερμός στην Ευρώπη: Δύο νεκροί από υποστέλεχος σαλμονέλας σε αυγά – Τι να προσέξουμε
Όπως αναφέρει ο κ. Θεόδωρος Καλλίτσης, κτηνίατρος, διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στην Επιστήμη Τροφίμων / Μικροβιολογία Τροφίμων και επιστημονικός συνεργάτης στο Εργαστήριο Ζωοτεχνίας της Κτηνιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, για την ώρα δεν έχουμε περιστατικά στην Ελλάδα.
Για να παραμείνει «καθαρή» η χώρα μας από το υποστέλεχος της σαλμονέλας ο κ. Καλλίτσης τονίζεις στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι αυτό θα επιτευχθεί με την πιστή και απαρέγκλιτη υλοποίηση των προληπτικών μέτρων που επιτάσσει η ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία για την παραγωγή αυγών και κρέατος πουλερικών.
«Όσο πιο καλά καταφέρνουμε να υλοποιούμε τα προληπτικά μέτρα, τόσο πιο αποτελεσματικός είναι ο περιορισμός και ακόμη η απάλειψη της σαλμονέλας, του μικροβίου που φυσιολογικά απαντάται στον εντερικό σωλήνα των πουλερικών και άλλων παραγωγικών ζώων».
«Η μάχη ελέγχου και αποτελεσματικότητας πρέπει να είναι συνεχής και έντονη κι εάν το πρόβλημα προκύψει να το βάζουμε στις σωστή του διάσταση, χωρίς να δημιουργείται πανικός στην κοινωνία» τόνισε ο ίδιος και συνέστησε ψυχραιμία στην ανησυχία που εξέφρασε πρόσφατα ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφαλείας Τροφίμων και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), σχετικά με τη διασπορά κρουσμάτων του υποστελέχους Salmonella enteritidis ST11.
Η κοινή ανακοίνωση των Ευρωπαϊκών οργανισμών
Στην κοινή τους ανακοίνωση, οι δύο ευρωπαϊκοί οργανισμοί, επισήμαναν ότι ο κίνδυνος νέων λοιμώξεων που προκαλούνται από το συγκεκριμένο υποστέλεχος ST 11 του salmonella enteritidis και τα μολυσμένα αυγά, παραμένει υψηλός στην Ευρωπαϊκή Ένωση/ Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ).
Συνέστησαν δε, να προωθηθούν οι έρευνες σε όλους τους τομείς της αλυσίδας εφοδιασμού αυγών σε χώρες της ΕΕ, όπου έχει εντοπιστεί το προαναφερόμενο υποστέλεχος.
Από αναφορές που έφτασαν πρόσφατα στους δύο οργανισμούς, το διάστημα από τις 2/9/2021 έως και τις 11/1/2022, εντοπίστηκαν 272 επιβεβαιωμένα κρούσματα λοιμώξεων από το υποστέλεχος Salmonella enteritidis ST11 σε έξι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης/ Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου ΕΕ/ΕΟΧ(ΕΟΧ). Τα περισσότερα κρούσματα σημειώθηκαν στην Γαλλία (216), την Ισπανία(22), την Ολλανδία(12) και τα υπόλοιπα στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Νορβηγία, την Δανία, την Ολλανδία κι άλλες χώρες .Την ίδια περίοδο καταγράφηκαν δύο θάνατοι σε ενήλικες άνδρες, ενώ νοσηλεύτηκαν 25, με εξήντα από τις περιπτώσεις να αναφέρουν κατανάλωση αβγών/προϊόντων αυγών, κατά τεκμήριο ωμών.
Ορισμένες από τις περιπτώσεις που αναφέρθηκαν στην Γαλλία φέτος, αφορούν σε καταναλωτές που είχαν επισκεφτεί εστιατόρια που σερβίρουν ωμά αυγά ή προϊόντα που περιέχουν ωμά αυγά, προερχόμενα από έναν κοινό προμηθευτή. Τα αυγά, προέρχονταν από τρία ισπανικά αγροκτήματα, ένα από τα οποία βρέθηκε θετικό στο στέλεχος της επιδημίας enteriditis ST11. Tα φρέσκα επιτραπέζια αυγά από τις φάρμες που συνδέονται με το «ξέσπασμα» αποσύρθηκαν. Καμία άλλη χώρα δεν έλαβε αυγά από τις ίδιες φάρμες μέσω του Packing Center A κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2021. Επομένως, η πηγή μόλυνσης για κρούσματα στα τέλη του 2021 και σε χώρες εκτός της Ισπανίας και της Γαλλίας δεν είναι δυνατό να προσδιοριστεί, τονίζεται στην κοινή ανακοίνωση των ευρωπαϊκών οργανισμών.
Πάντως, η επιδημική εμφάνιση του 2021 συνδέεται μικροβιολογικά με αντίστοιχο περιστατικό που αναφέρθηκε από την Ολλανδία το 2019.
Τα αυγά που καταναλώθηκαν στην Ολλανδία προέρχονταν από ισπανικό αγρόκτημα, αλλά δεν ήταν δυνατός ο εντοπισμός επιδημιολογικής σχέσης με τα πρόσφατες περιπτώσεις, του 2021. Αυτό, υποδηλώνει μια ευρεία κατανομή του στελέχους που θα μπορούσε να επηρεάσει την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων ή/και προηγούμενα βήματα στην αλυσίδα παραγωγής.
«Μπορεί να υπάρχουν πολλαπλές ετερογενείς πηγές S . enteritidis ST11, και το στέλεχος της επιδημίας θα μπορούσε επίσης να κυκλοφορεί σε άλλες φάρμες, εντός ή εκτός Ισπανίας», σημειώνουν στην κοινή ανακοίνωσή τους οι ευρωπαϊκοί οργανισμοί.
Κάτω από το μέσο κοινοτικό όρο η σαλμονέλωση στην χώρα μας
Στην Ελλάδα ,όχι μόνο δεν έχει εντοπιστεί καμία περίπτωση του υποστελέχους σαλμονέλας Entreritidis ST11, αλλά κατά τον κ. Καλλίτση η χώρα μας εμφανίζει τα τελευταία χρόνια μειωμένα περιστατικά σαλμονελώσεων στον άνθρωπο.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) για το 2019, τα επιβεβαιωμένα περιστατικά σαλμονέλωσης (από διάφορα στελέχη) στην χώρα μας το 2019 ήταν 642, το 2017 ήταν 672 και το 2016 είχαν καταγραφεί 735.
Στην ΕΕ, (κι ενώ αναμένονται το προσεχές διάστημα τα στατιστικά στοιχεία για το 2020) το 2019, καταγράφηκαν 87.923 επιβεβαιωμένα περιστατικά σαλμονέλωσης στον άνθρωπο. Το 50% αυτών σύμφωνα με το ECDC αφορούσαν στο στέλεχος enteritidis, 20% στο στέλεχος tiphimurium και 17,8% ήταν απροσδιόριστο. Την συγκεκριμένη χρονιά από το σύνολο των επιβεβαιωμένων περιπτώσεων σαλμονέλωσης στον άνθρωπο, τα 22.000 αφορούσαν την κατανάλωση κρέατος και των προϊόντων του, εκ των οποίων τα 331 στα κοτόπουλα, τα 679 στη γαλοπούλα και τα 7.300 στα χοιρινά. Για την ίδια χρονιά, οι επιβεβαιωμένες περιπτώσεις σαλμονέλωσης στον άνθρωπο ανήλθαν σε 19.900 από το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, 56 από τα αυγά, 436 από δημητριακά και ξηρούς καρπούς, 3.500 από σαλάτες και 2.000 από φρούτα και λαχανικά.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, ο κ. Καλλίτσης τονίζει ότι από τα επίσημα στοιχεία του ECDC προκύπτει ότι η χώρα μας βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις εντοπισμένων περιπτώσεων σαλμονέλας σε άνθρωπο ανέρχονταν σε 6/100.000, όταν η Τσεχία είχε 122/100.000, η Σλοβακία 91/100.000 και ο μέσος ευρωπαϊκός όρος έφτανε σε 20/100.000.
Συνεχής η μάχη ελέγχου και αποτελεσματικότητας
Υπογραμμίζοντας ότι τα στελέχη Salmonella Enteritidis (όπως το ST11) και Salmonella tympimurium, που εντοπίζονται στον εντερικό σωλήνα των πουλερικών και από εκεί σε κρέας πουλερικών και αυγών, μπορούν (εάν καταναλωθούν ωμά ή ατελώς ψημένα) να επιφέρουν ακόμη και τον θάνατο ο κ. Καλλίτσης, υπογραμμίζει ότι «θα πρέπει η μάχη προληπτικού ελέγχου και απολεσματικότητας στις πτηνοτροφικές μονάδες να είναι συνεχής».
Τα πτηνά, είναι ένας φυσιολογικός χώρος όπου βρίσκεται η σαλμονέλα, «όχι γιατί είναι άρρωστα, αυτά δεν παθαίνουν τίποτα, αφού οι σαλμονέλες υπάρχουν φυσιολογικά στο έντερό τους και κάνουν τη δουλειά τους. Καθώς όμως ο άνθρωπος τα τελευταία χρόνια καταναλώνει ολοένα πιο συχνά πουλερικά και αβγά, καταλήγει η σαλμονέλα να φτάνει στο τραπέζι και να ελλοχεύει ο κίνδυνος, οπότε οφείλουμε να είμαστε προσεκτικότεροι».
Την τελευταία 10ετία και πλέον, σύμφωνα με τον κ. Καλλίτση, στην Ε.Ε. έχει εισαχθεί ένα σύστημα, βάσει του οποίου «οποιοδήποτε κοπάδι πουλερικών χρησιμοποιηθεί για τη διατροφή του ανθρώπου, είτε προσφέροντας αβγά, ή χρησιμοποιούμενο για την παραγωγή κρέατος, υποχρεούται να ελέγχεται για σαλμονέλα πριν τα προϊόντα φτάσουν στο τραπέζι του καταναλωτή. Έτσι, επιτυγχάνεται συνεχής πρόσβαση ελέγχου και σταδιακός περιορισμός των σαλμονελών».
Όπως εξηγεί, «κάθε κοπάδι, 20 ημέρες προτού σφαγεί ελέγχεται για το εάν έχει σαλμονέλα ή όχι. Επειδή τα στελέχη Salmonela enteritidis (συμπεριλαμβανομένου του ST11) και Salmonella typhimurium είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο, εάν εντοπιστούν, τότε το κοπάδι οδηγείται στην θανάτωση και οι πτηνοτρόφοι αποζημιώνονται από το κράτος».
Για την αντιμετώπισή της δεν συνιστάται η χορήγηση αντιβιοτικών και όπως ανέφερε ο κ. Καλλίτσης «δεν δίνουμε αντιβιοτικό γιατί τότε το αντιβιοτικό θα πάει στο κοτόπουλο ή στα αυγά που τρώμε. Το αντιβιοτικό δεν είναι τρόπος αντιμετώπισης. Απεναντίας, εάν ο κρατικός κτηνίατρος εντοπίσει ότι έχει χορηγηθεί αντιβίωση σε σμήνος που είναι υπό εξέταση για σαλμονέλα, τότε υποχρεούται να κατάσχει το κοπάδι έτσι και αλλιώς, αφού απαγορεύεται να διατίθενται προϊόντα με κατάλοιπα αντιβιοτικών» ενώ πρόσθεσε πως «η λογική της ΕΕ είναι να λειτουργούμε με τρόπο προληπτικό, ώστε σταδιακά να απομακρύνουμε τα επικίνδυνα στελέχη των σαλμονελών από το να φτάνουν στο τραπέζι του καταναλωτή».
Έτσι, ο βασικός στόχος είναι να λιγοστεύουν διαρκώς τα όποια κρούσματα εκδηλώνονται και για αυτό τα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα φροντίζουν πάντα να κρατούν σε υψηλή προτεραιότητα το θέμα των σαλμονελώσεων, ώστε να εντείνεται η προσπάθεια πρόληψης.
Κατά τον ίδιο, το πρόβλημα της σαλμονέλας δεν αφορά μόνον στα κοτόπουλα και τα αυγά, ή μόνον το κρέας. Στις ΗΠΑ καταγράφεται ίσως όχι ο μεγαλύτερος, αλλά σίγουρα ένας πάρα πολύ μεγάλος αριθμός σαλμονελώσεων, που προέρχονται από προϊόντα φυτικής προέλευσης, όπως π.χ. μαρούλια, σπανάκια, τομάτες, πεπόνια, κλπ. «και αυτά μπορεί να είναι επικίνδυνα εξαιτίας του τρόπου λίπανσης των χωραφιών», σημειώνει.
