Ο Οκτώβριος αποτελεί ιστορικά έναν μήνα που είναι συνδεδεμένος με τις μεγαλύτερες χρηματιστηριακές βουτιές στη ιστορία και μια περίοδος που συνήθως καταγράφεται αλλαγή κλίματος, καθώς επηρεάζεται από τις ανακοινώσεις των οικονομικών στοιχείων του τρίτου τριμήνου και τα outlook του τελευταίου τριμήνου της χρονιάς, στοιχεία που δίνουν το στίγμα για το πώς θα «κλείσει» η χρονιά όσον αφορά στην οικονομία.
Οι παράγοντες αυτοί είναι και ο λόγος που παρατηρείται «ο φόβος του Οκτωβρίου», ένα φαινόμενο που απασχολεί τις αγορές κάθε χρόνο τέτοια εποχή.
Άλλωστε, ο δέκατος μήνας της χρονιάς έχει σηματοδοτήσει τα μεγάλα χρηματιστηριακά «κραχ» της ιστορίας, όπως αυτή της «Μαύρη Τρίτη», στις 29 Οκτωβρίου του 1929 όταν συνέβη το «Μεγάλο Κραχ», το οποίο αν και είχε ξεκινήσει ήδη από τον προηγούμενο μήνα στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου, όταν ο κορυφαίος Βρετανός επενδυτής Clarence Hatry και πολλοί από τους συνεργάτες του φυλακίστηκαν για απάτη και πλαστογραφία, μέχρι και την έλευση της σφοδρής φάσης του τον Οκτώβριο, πολλοί επενδυτές θεωρούσαν το «Ρήγμα Babson» του Σεπτεμβρίου ως μία «υγιή διόρθωση» και μία ευκαιρία για περαιτέρω αγορές μετοχών.
Το 1987 ακολούθησε ένα ακόμα κραχ γνωστό και ως η «Μαύρη Δευτέρα» των αγορών, ενώ τον Οκτώβριο του 2008 ξέσπασε ουσιαστικά η μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση στις ΗΠΑ, η οποία επεκτάθηκε σχεδόν παντού.
Οι «μαύρες» ημερομηνίες
Μαύρη Πέμπτη ‘29
Την Πέμπτη 24 Οκτωβρίου του 1929 το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης βούλιαξε.
Την «Μαύρη Πέμπτη» της παγκόσμιας οικονομίας είναι η ημέρα της μεγαλύτερης πώλησης μετοχών στην ιστορία των ΗΠΑ, μέχρι τότε. Οι τιμές των μετοχών κατέρρευσαν και πλήθος επενδυτών πανικόβλητο έσπευσε να πουλήσει ό,τι είχε σε οποιαδήποτε τιμή. Πάνω από 13 εκατομμύρια μετοχές άλλαξαν χέρια μόνο εκείνη την μέρα και η αγορά έχασε το 11% της αξίας της.
Μαύρη Τρίτη ‘29
Πέντε ημέρες αργότερα, στις 29 Οκτωβρίου, η «Μαύρη Τρίτη» ακολούθησε με μια ασυγκράτητη κατάρρευση μετοχών στην Wall Street. Οι επενδυτές αντάλλαξαν περισσότερα από 16 εκατομμύρια μετοχές σε μια μέρα, αξίας 30 δισ. δολαρίων, ποσό που ξεπερνούσε κατά δέκα φορές τον ετήσιο προϋπολογισμό των ΗΠΑ.
Μαύρη Δευτέρα ‘87
Η Δευτέρα 19 Οκτωβρίου 1987 ήταν η ημέρα που ο δείκτης του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης βυθίστηκε κατά 508 μονάδες ή 22,6% και έμεινε στην ιστορία των χρηματιστηρίων ως «Μαύρη Δευτέρα».
Ήταν το μεγαλύτερο ημερήσιο κραχ που γνώρισε η Wall Street και ξεκίνησε όταν έντεκα από τις 30 μετοχές του Dow Jones δεν εμφανίστηκαν καθόλου στο ταμπλό των συναλλαγών την πρώτη ώρα της διαπραγμάτευσης με αποτέλεσμα να «χαθούν» πάνω από 1 τρισ. δολάρια από τη χρηματιστηριακή αγορά. Ο πανικός εξαπλώθηκε σε όλα τα χρηματιστήρια, με τον βρετανικό δείκτη FTSE να χάνει 25% σε 48 ώρες. Μέχρι σήμερα η βουτιά αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην τεχνολογία της εποχής, αν και τα αίτια δεν έχουν διευκρινιστεί πλήρως.
Το ελληνικό χρηματιστηριακό κραχ του ‘99
Το ελληνικό χρηματιστηριακό κραχ του ’99 ξεκίνησε το φθινόπωρο. Η πτώση ξεκίνησε την Δευτέρα, 20 Σεπτεμβρίου 1999 και συνεχίστηκε μέχρι τον Μάρτιο του 2003, με τον γενικό δείκτη να έχει πέσει στις 1.467 μονάδες. Αποτέλεσμα ήταν η σημαντική πτώση της συνολικής κεφαλαιοποίησης του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών και τη μεγάλη μείωση του ονομαστικού πλούτου για την πλειονότητα των εγγεγραμμένων επενδυτών.
Το κραχ επηρέασε μεγάλο μέρος των Ελλήνων, καθώς οι ενεργοί επενδυτές είχαν φτάσει τα 1,5 εκατομμύρια, και οδήγησε σε πολυετείς δικαστικές διαμάχες για την εύρεση και την τιμωρία πιθανών ενόχων, γι’ αυτό και έγινε γνωστό ευρέως ως το «σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου», παρόλο που εν τέλει όλοι οι κατηγορούμενοι αθωώθηκαν.
Αυτή η μεγάλη υποχώρηση των τιμών των μετοχών ήταν το «σκάσιμο» της γνωστής και ως «φούσκα του Χρηματιστηρίου» που είχε ξεκινήσει ήδη από το 1997, από την μαζική συνειδητοποίηση ότι υπήρχαν μετοχές–«φούσκες», οι οποίες είχαν μεν υψηλή ονομαστική αξία, αλλά αυτό δεν είχε αντίκρισμα σε πραγματική αξία βάσει της οικονομικής δραστηριότητας της εταιρείας.
Κρίση ‘08
Εβδομήντα οκτώ χρόνια μετά την τελευταία μεγάλη παγκόσμια κρίση του 1929, ο Οκτώβριος του 2008 ήταν ένας «κόκκινος» μήνας για τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, καθώς τα προβλήματα στην αγορά στεγαστικών δανείων χαμηλής εξασφάλισης και η αλόγιστη χρήση δομημένων επενδυτικών προϊόντων που εξαρτώνταν άμεσα από τη δυνατότητα αποπληρωμής των δανείων από τα οποία παράγονταν έφεραν μια παγκόσμια κατάσταση βαριάς οικονομικής ύφεσης.
Η προσπάθεια απομάκρυνσης του πιστωτικού και επιτοκιακού κινδύνου από τις τράπεζες, η μετατροπή στάσιμων κεφαλαίων σε εμπορεύσιμους τίτλους και η μετακίνηση των σύνθετων επενδυτικών τίτλων στις καταστάσεις ειδικών οντοτήτων, προκάλεσαν ένα «ντόμινο» αλυσιδωτών αντιδράσεων, με κορύφωση για την Ελλάδα την Παρασκευή 24 Οκτωβρίου 2008, όταν ο Γενικός Δείκτης Τιμών ενδοσυνεδριακά πραγματοποίησε τη μεγαλύτερη πτώση από τη σύστασή του, με μείωση της κεφαλαιοποίησης κατά 7 δισ. ευρώ. Ο ΓΔΤ κατέγραψε «βουτιά» 15,08% και βρέθηκε στις 1.665 μονάδες.
Στις συνεδριάσεις του Οκτωβρίου οι απώλειες του Γενικού Δείκτη στο Χρηματιστήριο Αθηνών ανήλθαν στο 39,08%.
